Bài 1: Website là gì? Một Website hoạt động thế nào trên Internet?

Trước khi bắt tay vào việc làm website, các bạn cần hiểu một website là gì và hoạt động thế nào trên môi trường internet. Hãy lưu ý rằng, những gì mình giải thích trong đây dựa vào kinh nghiệm của cá nhân và mình sẽ giải thích theo phong cách đơn giản, lược bỏ càng nhiều học thuật càng tốt để đảm bảo tất cả mọi người sử dụng máy tính và internet đều có thể hiểu được.

Website (Tạm dịch là “Trang mạng”), còn gọi là trang web, là một tập hợp các trang web con, bao gồm văn bản, hình ảnh, video, flash v.v.. Website chỉ nằm trong một tên miền hoặc tên miền phụ lưu trữ trên các máy chủ chạy online trên đường truyền World Wide của Internet. Website được phát minh và đưa vào sử dụng vào khoảng năm 1990, 1991 bởi viện sĩ Viện Hàn lâm Anh Tim Berners-Lee và Robert Cailliau (Bỉ) tại CERN, Geneva, Switzerland.

Một trang web là tập tin HTML hoặc XHTML có thể truy nhập dùng giao thức HTTP hoặc HTTPS.

Website có thể được xây dựng từ các tệp tin HTML (trang mạng tĩnh) hoặc vận hành bằng các CMS chạy trên máy chủ (trang mạng động). WEBSITE có thể được xây dựng bằng nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau (PHP,.NET, Java, Ruby on Rails…).

Hiện nay, để một website có thể vận hành trên môi trường Word Wide, cần bắt buộc có 3 phần chính:

• Tên miền (là tên riêng và duy nhất của website).
• Hosting (là các máy chủ chứa các tệp tin nguồn).
• Source code (là các tệp tin html, xhtml,.. hoặc một bộ code/cms)

Website được tương tác và hiển thị đến với người dùng thông qua các phần mềm gọi là “Trình duyệt web”  với các văn bản, hình ảnh, đoạn phim, nhạc, trò chơi và các thông tin khác ở trên một trang web của một địa chỉ web trên mạng toàn cầu hoặc mạng nội bộ. Website được tạo nên bởi các nhà thiết kế web (website developer).

Ngày nay, thuật ngữ website được sử dụng rất phổ thông, người người, nhà nhà đều có thể truy cập một website ở bất kì đâu có kết nối internet hoặc có kết nối sóng di động. Với các doanh nghiệp, cá nhân thường xuyên tương tác với cộng đồng online thì website là công cụ tốt nhất và duy nhất giúp họ quảng bá hình ảnh, sản phẩm, thông tin,.. của mình. Và từ đó các dịch vụ thiết kế web chuyên nghiệp ra đời nhằm đáp ứng điều đó.

Một website WordPress hoạt động thế nào trên Internet?

Như bạn đã cài localhost và cài đặt website WordPress trên localhost có thể biết rằng, các mã nguồn WordPress sau khi tải về từ địa chỉ https://wordpress.org sẽ được bỏ vào thư mục của localhost để chúng ta có thể chạy được với đường dẫn http://localhost/. Như vậy chúng ta nên tạm hiểu rằng, một website WordPress sẽ được vận hành bởi mã nguồn của nó đang được thực thi trong localhost và dữ liệu thêm vào sẽ được lưu vào cơ sở dữ liệu (database) mà bạn đã từng tạo ra trong phpMyAdmin ở bước cài đặt localhost.

Cái localhost này được gọi là host – tức là nơi lưu trữ bộ mã nguồn và cơ sở dữ liệu của website WordPress.

Tuy nhiên, localhost chỉ là một môi trường host ảo được giả lập trên máy tính cá nhân để hỗ trợ chúng ta có thể chạy được các mã nguồn cần phiên dịch (WordPress sử dụng một ngôn ngữ phiên dịch là PHP).

Và để website của mình có thể được truy cập tự do trên internet, chúng ta sẽ cần đặt mã nguồn và cơ sở dữ liệu trên một máy chủ chuyên dụng được kết nối mạng internet băng thông rộng, được cài các phần mềm chuyên dụng để vận hành một website nhằm giúp mọi người ở trên toàn thế giới có thể truy cập vào website của mình.

Host và vai trò

Cái host mà mình đang nói tới đây là một không gian lưu trữ dữ nhỏ trên một máy chủ vật lý (Dedicated Server) to lớn, được gọi là Shared Host. Mỗi gói host này chúng ta sẽ đều được kết nối thông qua một địa chỉ IP và nó được phân cấp thư mục giống hệt như localhost. Hãy thử tưởng tượng bây giờ mình có một địa chỉ host của mình là http://123.456.78.9/thachpham/ thì nếu mình cài đặt một website WordPress trên thư mục gốc của host thì dĩ nhiên website mình sẽ có một địa chỉ truy cập là http://123.456.78.9/thachpham/.

Trong WordPress, host sẽ có vai trò phiên dịch các mã PHP trong mã nguồn WordPress, nhận truy vấn từ người dùng, lưu dữ liệu vào cơ sở dữ liệu và gửi dữ liệu từ cơ sở dữ liệu đến người dùng.

Tạm thời các bạn nên hiểu host là một mảnh đất và website của bạn là một ngôi nhà trên mảnh đất đó. Dĩ nhiên, bạn có thể xây nhiều căn nhà trên cùng một mảnh đất nếu khả năng host của bạn cho phép. Tạm thời bây giờ bạn nên hiểu như thế, mình sẽ giải thích thêm ở phần mua host.

Tên miền (domain) và vai trò

Như bạn đã thấy mình giải thích host sẽ có một địa chỉ là http://123.456.78.9/thachpham/ mà trong đó, thachpham chính là username truy cập vào host của mình. Thế nhưng website mà mang cái địa chỉ như thế thì thật là chuối quá, do vậy chúng ta sẽ tìm một cái địa chỉ khác đẹp hơn, chuyên nghiệp hơn mà cái địa chỉ đó ở đây chúng ta sẽ gọi là domain (tức tên miền).

Trước tiên, bạn cần hiểu tên miền là một địa chỉ world-wide-web dạng www.tên-bạn-đặt.com, trong đó www không cần bắt buộc phải viết vì bạn có thể sử dụng tên miền không có www, và cái .com nghĩa là đuôi (hoặc phần mở rộng) của tên miền, bạn có thể dùng nhiều đuôi khác nhau như .net, .info, .org, .vn,….nhưng mình khuyến khích bạn nên chọn .com vì nó thông dụng, hoặc nếu .com không có tên đẹp thì .net là lựa chọn cũng tốt.

Tên miền sẽ có nhiệm vụ phân giải cái địa chỉ IP của host để có thể truy cập vào các dữ liệu có trên host (website) thông qua tên miền. Tạm hiểu vậy nha và mình sẽ giải thích kỹ hơn ở phần mua tên miền.

Lời kết

Các khái niệm về website hoạt động thế nào trên môi trường internet, khái niệm về tên miền và host khá là dài nhưng mình đã cố gắng lược bớt để nó ngắn nhất có thể mà vẫn đảm bảo bạn hiểu được bản chất của nó, mình hy vọng là bạn sẽ có thể dễ dàng hiểu được những gì mình đã đề cập trong bài này. Ở bước tiếp theo, mình sẽ giải thích kỹ hơn về khái niệm host và tên miền cũng như cách mua nó để bạn bắt đầu đưa website của mình lên.